امیرالمؤمنین علیه السلام می فرمایند: العقول ائمه الافکار، و الافکار ائمه القلوب و القلوب ائمه الحواس و الحواس ائمه الاعضاء. عقل با قدرت تمییز حق از باطل در یک انسان اطلاق می شود. عقل و فکر دو مقوله ی متفاوتند. افکار می توانند مثبت یا منفی باشند و این به قدرت تعقل فرد بستگی دارد. انسانی که عاقل نیست یعنی توانایی تشخیص حق از باطل را ندارد، قطعاً افکار صحیح و مثبتی نیز نخواهد داشت.
عقل، قدرتی است که رقم زننده ی نوع افکار انسان است. هر چه عقل قدرتمندتر باشد، به یقین محصولاتِ نورانی تر و صحیح تری را که همان افکار صحیح و سازنده اند را تولید خواهد کرد.
دو راه برای قدرت بخشیدن به عقل، برای انسان وجود دارد؛
۱-ترک معصیت؛ هر بار آلوده شدن به گناه، بخش عظیمی از قدرت عقل را تضعیف کرده و آنرا نابود خواهد ساخت. پس ترک گناه، اولین قدم برای قدرت بخشیدن به قوه تعقل در هر انسانی است.
۲- کسب علم؛ تحصیل علوم الهی و بالا رفتن سطحِ معرفت صحیح در انسان، سبب قدرتمند شدن قوه ی تعقل در انسان خواهد شد.
قلب انسان، مهمترین بخشی از اوست که مستقیماً تحت تأثیر افکار او قرار می گیرد، پس افکارِ ما که منشأ گرفته از قدرت تعقل ما بودند، مستقیماً قلب ما را نشانه گرفته و آن را مورد تأثیر مستقیم خود قرار می دهند.
دل هر انسان، سرمایه ی اصلی اوست که ناچار است تمام آخرتش را تنها براساس ساختار آن سپری کند.
پس بسیار روشن است که عقلانیت هر فرد، تعیین کننده ی نوع افکار او و در مرحله ی بعد، تعیین کننده ی میزان سلامت قلبش می باشد.
در قلبِ سالم، قطعاً میل به گناه وجود ندارد. بنابراین اگر قلب ما تمایل به گناهی دارد، باید ریشه ی آن را در عقلانیت مان جستجو کنیم؛ به یقین سطح معرفت ما و قدرتِ تشخیصِ ما، درآن زمینه دچار ضعف می باشد. پس برای عوض کردن مبادی امیالمان، باید روی قلب مان کار کنیم. و اصلاح قلب نیز، جز با افزایش قدرت عقل امکان پذیر نیست.
بنابراین تمامِ مراحل قوای وجودیِ ما، زمانی اصلاح می شوند که عقلِ ما اصلاح شود، یاد مداوم خدا و همراهی همیشگی با او، مبادیِ امیالِ ما را عوض نموده و ما را در ترک گناه و کسب علم برای قدرتمند نمودن تعقل مان یاری خواهد کرد.
اعضا --------- حس -------------- دل ------------- فکر ------------ عقل
منظور از یاد خدا، عبادتِ مطلق نیست. نگاه صحیح به جهان، و رؤیت او در تمام محیط پیرامونمان، همان یاد مدامِ خداست. اینکه بتوانیم او را در جلوه های گوناگون ببینیم.
أنت الذی سجد لک سوادُ اللیل و نورُ النهار و ضَوء القمرِ و شُعاعُ الشمسِ دَویُّ الماء و حفیف الشجر؛ تو کسی هستی که سیاهی شب، و نور روز و تابش ماه و شرشر آب و صدای برگ ها برایت سجده می کنند.
انسان با اینگونه نگاه به طبیعت، قطعاً با عبور از هر پدیده ای خداوند را در لابه لای آن به روشنی می بیند و به کُرنش عظیم جهان در برابر پروردگارش پی می برد و تلاش می کند تا در این جریانِ تعظیم، از مخلوقات دیگر عقب نماند.
فراموش نکنیم که خداوند در هر آیینه ای به اندازه ی ظرفیت همان آینه ظهور می کند. آیینه ی وجود ما، هر چقدر شفاف تر و بزرگتر باشد، تجلیگاه روشن تری برای خدا خواهد بود. هر چقدر این آیینه بزرگتر باشد، اسماء بیشتری در آن تجلی خواهند کرد.
راستی! کمی برای صیقل دادن این آینه بیشتر تلاش کنیم...